Mens erger je niet!
Bijna iedereen, behalve misschien diegenen met de kernkwaliteit harmonie, kent de volgende situatie waarschijnlijk wel. Je ergert je regelmatig aan een collega of kennis, terwijl je niet goed weet wat de oorzaak is. Zelf had ik ooit een collega aan wie ik me zo ergerde, dat ik uiteindelijk naar een andere werkplek verhuisde. Geen goede oplossing voor het bevorderen van de collegialiteit, dat geef ik toe. Ik kende dan ook het kernkwadrant van Daniël Ofman nog niet. Het had me kunnen helpen te begrijpen waar die irritatie vandaan kwam, met mogelijk meer werkplezier voor ons beiden tot gevolg.
Het kernkwadrant werd door Daniël Ofman voor het eerst geïntroduceerd in zijn boek Bezieling en kwaliteit in organisaties uit 1992. Uitgangspunt van het kwadrant is dat een ergernis iets zegt over de ander, maar ook iets over jezelf. Inzicht hierin kan helpen grote en kleine ergernissen te voorkomen of op zijn minst dragelijker te maken. Op het werk, maar ook in een privé-situatie.
De vier onderdelen van het kwadrant zijn: kernkwaliteit, valkuil, uitdaging en allergie. Kernkwaliteiten zijn specifieke sterke eigenschappen die iemand heeft en die altijd in potentie aanwezig zijn. Dit is fijn als ze op een goede manier worden ingezet. Anders wordt dat als de kernkwaliteiten zo dominant aanwezig zijn dat ze doorslaan. Daarmee worden ze een valkuil, waardoor een ander hier juist last van heeft. Mensen die het tegenovergestelde van jouw kernkwaliteit doen, kunnen bij jou een allergie veroorzaken. Deze allergie roept irritatie op, maar is ook een belangrijk ontwikkelpunt. Of, zoals het in het kernkwadrant benoemd wordt, een uitdaging. Hoe meer je in een ander je eigen allergie herkent, des te groter de kans is dat je in je eigen valkuil terecht komt. De allergie voor een ander is waarschijnlijk teveel van iets goeds, dat je zelf juist het meeste nodig hebt. Wil je nu niet in je valkuil terecht komen, dan is het raadzaam de uitdaging, het positief tegenovergestelde van de valkuil, te ontwikkelen.
Ter verduidelijking een, niet geheel willekeurig gekozen, voorbeeld. Als jouw kernkwaliteit behulpzaamheid is, is jouw valkuil bemoeizucht, namelijk teveel van het goede van je kernkwaliteit. Het tegenovergestelde van behulpzaamheid is onverschilligheid en vormt jouw allergie. Het punt dat je dan het beste kunt ontwikkelen, jouw uitdaging, is iets meer loslaten.
Vaak weet je wel wat je kernkwaliteiten zijn, maar je kunt dit ook te weten komen door jezelf af te vragen, wat je gewoon vindt aan jezelf of waarvoor je vaak gevraagd wordt. Soortgelijke vragen kun je ook stellen om uit te vinden wat je valkuilen, allergieën of uitdagingen zijn. Voor de valkuil kun je jezelf afvragen wat je niet leuk vindt om te horen over jezelf. Je allergie vind je door na te gaan waar je niet tegen kunt bij anderen. Voor de uitdaging onderzoek je wat je bewondert bij anderen. Het mooie aan het kwadrant is ook dat het vanuit alle vier onderdelen op te bouwen is.
De collega uit het voorbeeld heeft al lang een andere baan en ik ook. Door het bewust toepassen van het kernkwadrant zal een soortgelijke situatie zich, hopelijk, niet of in ieder geval minder snel voordoen.