Schuitje varen, nooit meer theetje drinken
Het raakt me. Honderden migranten verdrinken in de Middellandse Zee, terwijl ze op zoek zijn naar een beter bestaan. Vijf mannen komen om in een duikboot, terwijl ze op zoek zijn naar een wrak. Ook dat raakt me. Een grotere tegenstelling is er niet: een gammel bootje dat probeert de zee te trotseren, gevuld met wanhopige mensen. Een zeer exclusief duikbootje gevuld met miljardairs dat op zoek is naar het wrak van een majestueus schip, dat de strijd met een ijsberg verloor. Een wrangere tegenstelling is er ook niet. In het ene geval steekt de kustwacht geen hand uit en laat de mensen op het schip aan hun lot over. In het andere geval worden kosten noch moeite gespaard om de vijf miljardairs in het duikbootje op te sporen in de hoop hen te kunnen redden.
De mensheid lijkt zich meer druk te maken om de vijf miljardairs dan om de honderden migranten. Mogelijk zijn we afgestompt, omdat dit niet de eerste migranten zijn die omkomen op zee. Of spreekt het kleine bootje op weg naar het wrak van een boot, waarvan we het verhaal allemaal kennen, ons meer aan. Meer waarschijnlijk is het dat we hier te maken hebben met het gelijkheidseffect.
Over het algemeen is gebleken dat we het beste kunnen opschieten met mensen die op ons lijken. Deze gelijkheid kan zijn op het gebied van ras, etnische oorsprong, sociaal milieu of opleidingsniveau, of wat betreft inkomen of godsdienstige overtuiging. Gedrag of uiterlijk kunnen ook een rol spelen. Een kwestie van soort zoekt soort. In het verlengde hiervan zijn mensen over het algemeen meer bereid mensen te helpen die op hen lijken.
De meesten van ons zijn bij lange na geen miljardair. En toch is de gelijkenis met deze vijf mannen blijkbaar groter dan met de migranten. Mogelijk omdat wij ons moeilijk kunnen voorstellen hoe het is te moeten vluchten op zoek naar een menswaardig bestaan. Een inkomen, een dak boven ons hoofd en voldoende te eten is tenslotte voor de meesten van ons bereikbaar.
De zee maalt niet om ras, uiterlijk, opleidingsniveau of inkomen. Hierdoor is de uiteindelijke uitkomst voor beide groepen gelijk: opgesloten in een kleine ruimte vinden zij een zeemansgraf. Beide groepen gingen schuitje varen, maar kwamen nooit meer thuis om een theetje te drinken.